‘Heel lang besefte ik niet, dat ik vastzat in een patroon van actief slachtofferschap. Het misbruik was al zo lang geleden. Ik zag mezelf niet als slachtoffer…’

Actief slachtofferschap is een begrip dat in de traumaseksuologie wordt gebruikt om te beschrijven hoe slachtoffers van seksueel misbruik zichzelf in een vicieuze cirkel van misbruik kunnen houden.

Slachtoffers van seksueel misbruik handelen vaak onbewust op een manier die het misbruik in stand houdt, of zelfs verergert. Dit kan gebeuren omdat het slachtoffer zich schuldig voelt, zichzelf de schuld geeft van het misbruik of denkt dat het misbruik zijn of haar eigen schuld is. Of dat men nog niet onder ogen is gekomen dat hij of zij slachtoffer is (geweest) van seksueel misbruik. “Het was maar 1x of de verhalen van anderen zijn veel erger,” hoor ik vaak voorbij komen.

Ik herken dit als geen ander, omdat ik de schade van het seksueel misbruik niet herkende. Toen mijn dader uit mijn leven was, zette ik de gebeurtenis weg en stortte beton op die plek. Mijn leven ging verder, maar de wond zat in mij en droeg ik jarenlang met mij mee. Waarom ik niet vond dat ik slachtoffer was: ik had toch gewoon seks en relaties? ‘Slachtoffers kunnen geen seks hebben, die walgen ervan,’ dacht ik. Ik had veel relaties, altijd aandacht en was altijd verliefd, maar er ging geen lampje branden. Ik was toch een puber en jongvolwassene? Dan kan en mag dat toch allemaal? Als ik dit schrijf, kan ik mij er nog voor schamen, hoewel het ook spannende en leuke kanten heeft gehad. De dubbelheid van seksueel trauma is duidelijk te zien. Nu dan, toen niet. Ik spreek veel vrouwen en mannen die het gedrag herkennen wanneer zij dit lezen.

Zo sprak ik een vrouw die het herkende in haar vriend. Hij was misbruikt in het verleden, maar ziet de schade en gevolgen niet. Dit veroorzaakt dus mega veel schade in hun relatie. Haar partner heeft de neiging om weg te lopen van situaties of conflicten. Maar aan de andere kant heeft hij ook een sterke behoefte aan genegenheid en intimiteit, wat vaak eindigt in fantastische seks. Zij voelt zich op dat moment weer gezien en gehoord. Voor even, voor een paar dagen, een paar weken, maar het kan ook van uur tot uur afwisselen. Dit duw-en-trek gedrag is een duidelijk teken van onveiligheid en kan leiden tot emotionele uitputting en onzekerheid.

Er zijn nog een aantal herkenningspunten van leven in actief slachtofferschap:

Vermijding van hulp: Het vermijden van hulp komt voor omdat men denkt dat men het probleem zelf kan oplossen, of omdat men bang is voor de reacties van anderen. ‘Toen ik hulp nodig had, was er namelijk niemand’. Dit is van de grootste redenen om geen hulp te vragen.

Ikzelf vond het vragen om hulp een zwakte. (Het is heerlijk dat ik het nu wel wil doen;-) Al blijft het nog wel een dingetje, hoor.

Negatief zelfbeeld: Het hebben van een laag zelfbeeld en het denken dat men het misbruik heeft verdiend of dat men het waard is om misbruikt te worden, zijn enkele voorbeelden. Niet in de spiegel willen kijken of juist jezelf overschatten zijn andere voorbeelden.

Er zijn dus nog veel meer voorbeelden, Dit is nog maar het topje van de ijsberg.

Even een aantekening bij de term actief slachtofferschap: Het is geen verwijtende term. De slachtoffers van seksueel misbruik zijn in geen enkel geval verantwoordelijk voor wat hen is overkomen. De term wordt gebruikt om te beschrijven hoe sommige slachtoffers van seksueel misbruik kunnen blijven vastzitten in de cyclus van misbruik en het aantrekken van een volgende misbruik situatie.

Iedereen kan geholpen worden om deze cyclus te doorbreken. Door bijvoorbeeld meer te lezen over de schade en gevolgen van seksueel misbruik, wordt het herkenbaar. Of je maakt een afspraak met mij. Het onder ogen komen is namelijk de eerste stap.

Voor mij waren de twee boeken van Peter John Schouten DE eyeopener. (Vandaar de opleiding tot traumaseksuoloog).Je vindt ze in mijn ‘winkel’ van boekentips.

Seksueel trauma is complex en heeft altijd invloed op relaties.